Waarom Slayer draaien in een bushokje ook tof is

Het is weer voorbij. Meer mensen dan we zouden durven vermoeden zullen ongetwijfeld opgelucht zijn. Music For Life betekent immers ook een grootschalige sociale controle. Zélfs binnen de liefdadigheidssector. Zeggen dat er ook negatieve conclusies te trekken vallen, behalve het feit dat Vlaanderen dus niét uitsluitend uit koudhartige N-VA-stemmers bestaat, is een open deur intrappen.

De afgelopen edities kwamen scherpe opiniestukken bovendrijven omtrent het Music For Life-initiatief. De vakgroep Derde Wereldstudies van de UGent vroeg zich vorig jaar af of MFL niet eerder problematieken toedekt, louter dan deze aan te kaarten. De retorische vraag werd beantwoord toen MFL-security op de Zuid in Gent een spandoek verwijderde van een actiegroep voor daklozen. Hiermee werd dus al duidelijk dat MFL een steeds groter monopolie op caritas wil innemen. Er is jaarlijks één thema en één goed doel, punt. Andere organisaties doen dit ook, maar palmen daarvoor natuurlijk nog niet de hele VRT-mediagroep (en andere) in.

Er was ook een bericht over het feit dat MFL zo'n groot fenomeen geworden is, dat andere NGO's eronder te lijden hebben. Het is kwaliteitslabel, en niet zozeer organisaties, maar vooral particuliere initiatieven kunnen daarvan meegenieten. Initiatieven die vaak enkel voor MFL werden opgericht. Wat de rest van het jaar dan moet gebeuren, is niet duidelijk. Wel begint de gekte rond de poppenkast in het glazen huis elke keer vroeger. Het Rode Kruis is in elk geval altijd de grote gebeneficieerde.

Een Gentse scholiere schreef een raak opiniestuk na afloop van MFL. Er wordt in gesteld dat het absoluut niet duidelijk is waar het ingezamelde geld naartoe gaat. Op zich staat er dus niks nieuws in -dat is immers ook het geval bij andere liefdadigheidscampagnes- maar het helpt ook wel andere vragen oproepen.

ONKRITISCH

Een eerste kwestie is inderdaad dat geld zélf. Waarover gaat het nu eigenlijk? Trek productiekosten af (inderdaad, of dacht je dat het een verliesoperatie betrof voor Stu Bru?), administratieve rompslomp, en andere beslommeringen, en je houdt ongetwijfeld al een pak minder over aan de 5 miljoen ingezamelde euro's.

Maar wat is 5 miljoen euro? Wat zegt dit nu? Moeten we aannemen dat de meerderheid van de bevolking debiel genoeg is om te denken dat dit een grote som geld betekent? Zeker niet, maar als niemand openlijk en publiek die vraag opwerpt, kan zo'n cijfer ook niet deftig gerelativeerd en geplaatst worden. Vorig jaar werd na de inzamelactie wel gezegd hoeveel hulp kon uitgedeeld worden in Burundi. Het ging om een half miljoen muskietnetten ter bestrijding van malaria. Mooi, maar dat is -de schaal van de problematiek in achting genomen- fuck all.

En dat zijn die 5 miljoen euro ook, fuck all. Dat kan niet genoeg herhaald worden. Het meest perverse effect van een actie als MFL is precies dit. De distortie van een zeer ernstige realiteit. En tegelijk slaagt deze pure vorm van 19e-eeuwse caritas -want laten we een kat een kat noemen- er perfect in om problemen als AIDS, landmijnen en watertekorten voor te stellen als iets waar toch maar wat kan aan gedaan worden als elk individu een klein beetje moeite doet. Maar dat het überhaupt opgelost kan worden, vergeet het maar. Dit wordt duidelijk gesuggereerd door élke vorm van politiek volledig uit de actie te zuiveren.

Hetzelfde met kritische noten. Eerder werden al opiniestukken en bepaalde berichten aangehaald, maar deze vinden voor alle duidelijkheid geen echte weerklank in de mainstream media. Het medium dat zich er immers wel aan waagt, kleurt niet binnen de lijntjes. Want, het VRT-imperium is wel degelijk machtig. Studio Brussel verdubbelde sinds de eerste MFL z'n luistercijfers, Jan van Biesen gaf al openlijk toe dat het om een schitterend marketingmodel gaat, kortom, een win-win situatie. Het zou een te groot risico zijn voor grote mediagroepen om kritische noten te plaatsen bij iets wat al sinds aanvang enkel positief onthaald werd. Door letterlijk het hele establishment. Zelfs N-VA zamelde geld in aan de stations of at 'frietjes for life'.

PROFITEURS

Laten we even dat laatste beeld vasthouden. Nu moet het voor veel mensen beginnen dagen. Liefdadigheid van het MFL-soort is danig onschuldig dat zelfs rechtse organisaties deze met veel plezier -en veel cynisme- onderschrijven. Ga maar na, bij VLD werd 2600 euro ingezameld om De Gucht jr. zijn haar te laten afscheren. Tweeduizend. Zeshonderd. Euro. De StuBru-presentator die het in ontvangst nam, was er waarschijnlijk nog blij mee ook. Dit is niet enkel alweer een voorbeeld van de realiteitsdistortie die MFL betekent, maar ook van het feit dat talloze parasiterende bv's en politici hiervan profiteren.

Wie? De commerciële media, de horde bv's, muziekgroepen, politici, notabelen en ga zo maar door die in ruil voor een godverdomse aalmoes of vrijwillige implicatie hun marktwaarde zien stijgen. Kwantificeer eens die stijging, en zet het om in een monetaire waarde. Dat kàn trouwens. Wedden dat het een veelvoud oplevert van het totale MFL-bedrag?

Tot zover hebben we dus: realiteitsdistortie, een symbolisch bedrag dat als niet symbolisch wordt bestempeld, het toedekken van andere problemen en bijhorende initiatieven, de depolitisering van maatschappelijk engagement, het profitariaat van bekend Vlaanderen en de politieke klasse, en ten slotte -iets subjectiever weliswaar- het irritante gehalte van Music For Life. Maar over dat laatste hoeven we het nu niet te hebben.

Blijft er dan iéts positiefs over? Jazeker. MFL bewijst zonder enige twijfel dat mensen warm gemaakt kunnen worden voor iets. Iets waar ze zelf op zich niet bij te winnen hebben. Want laat het duidelijk zijn, behalve de bv's, politici en de handvol mediageile bakvissen, zijn er ook veel andere jongeren en scholieren die effectief de straat op gegaan zijn. Er zijn dus mensen die iets doén. Maar goed, de basis waarop is een ander paar mouwen. Bovendien eclipseert de actie zélf ook de problematiek die het als doel heeft. Hoeveel mensen weten nog waarover het in 2008 ging? Ik weet het begod ook niet meer.

KATHODE

Music For Life slaagt erin om een aantrekkingspool van engagement te worden, maar ontwapent dat engagement tegelijk ook. Die ontwapening gebeurt door het media-gebeuren (het middel, niet het doel), de status van bv's, van politici, de rol van de overheid en de rol van liefdadigheid in het algemeen in een ronduit fout daglicht te stellen. En als ik zeg "fout", dan bedoel ik dat deze optiek uitermate partijdig is. Het bevestigt een bepaalde maatschappelijke orde, een bepaalde gang van zaken. Net zoals traditionele caritas komt het vooral sociale reproductie ten goede.


In die zin, en zonder te overdrijven, zou een 'Music for Death' actie bestaande uit een vereldeld bushokje, met daarin drie Carazuipende metalheads die de hele dag Slayer draaien, op termijn evenveel opleveren. Er wordt immers in beide gevallen niet aan de verhoudingen geraakt die aan de basis van dergelijke problematieken liggen. Bovendien wordt het een jaarlijkse gewoonte om rond de feestdagen iets te doen. En in de rest van het jaar? Er kan onmogelijk een andere actie zijn die even 'tof' is als   Music For Life, toch? Inderdaad, de overstromingen in Pakistan of de Hulp voor Haïti eerder dit jaar leverden opvallend weinig op.

5 miljoen na aftrek voor onmiddellijke hulp zal wel iets doen (cf. de half miljoen muskietennetten), maar kan in mijn opinie de negatieve gevolgen van alles wat hierboven wordt opgesomd niet compenseren. En onmiddellijke ontwikkelingshulp -zowel voor humanitaire rampen als voor voortdurende problemen- zal nodig blijven. De inzameling daarvan zal naast en vooràl samen met de strijd voor maatschappelijke verandering moeten plaats vinden. Dit wil tegelijk ook zeggen dat de poppenkast van de Groenplaats eigenlijk geen goeie zaak was.